Weer thuis

Weer terug.

(Eindelijk weer internet toegang, na twee en een halve dagen. Ook weer water, na drie dagen.)

Het is stil op het College, het is een vakantieweek voor de studenten. Ik ben alleen op de bovengalerij. Eén van de guards komt langs. Een lieve man die naast guard ook priest is. Of andersom natuurlijk. We hebben een innige groetrelatie. Hij is altijd blij me te zien, of doet alsof. Hij spreekt nauwelijks Engels, maar vraagt altijd heel belangstellend hoe het met me gaat.
Mijn prullenbak zet ik van tijd tot tijd buiten om geleegd te worden. Op een dag niet meer teruggezien. Daarom raap ik nu de prullen binnen op om buiten verbrand te worden. Altijd is er dan wel een mersu (ondersteuner) of guard die me die prullen onderweg dan weer uit handen neemt. Zo ook nu. We lopen samen naar beneden en het terrein een stukje af. Ik zie her en der verspreid op een 100 vierkante meter heel veel papiersnippers liggen, die er vanmorgen nog niet lagen. De guard heeft de prullen, alleen papier, in zijn handen en als we bij de snippers zijn gooit hij zijn lading in het rond. “Daag,” zegt hij. Tegen mij. En gaat weer terug naar het gebouw.

Met enige regelmaat, als we in een stad geweest zijn met een direct klaar afdrukcentrale, deel ik wat foto’s uit in Sekota. Meestal van kleine groepjes of individuen die ik heb gefotografeerd. Ouderen, mensen aan het werk, kinderen. Zo ook dit keer. We hebben een “eigen” lomimeisje. Heel vaak kopen we onze limoentjes bij haar. We gebruiken ze veel. Dat weet ze en overal in het stadje komt ze ons dartel breed grijnzend tegemoet: “Lomi?” Een ondernemend en beetje brutaal, maar altijd vrolijk grietje. Ze gaat niet naar school, hoewel ze een jaar of tien is. Ik heb een mooie close up van haar gemaakt.
Vandaag staat ze op de markt en roept me weer, helaas nadat ik al limoentjes bij een ander heb gekocht; ik had haar nog niet gezien en zij mij ook niet. Vrolijk dartelt ze weer terug naar haar plekje, intussen pepers aanwijzend, dia haar familie ook heeft. Ik moet haar teleurstellen, ook niet nodig vandaag, maar ik gebaar haar vooral even te wachten terwijl ik elders nog iets anders koop. Dan loop ik op haar af en haal uit het pakketje foto’s uit mijn tas de hare en geef ‘r die. Voor me staat op slag alleen nog maar een bedeesd vogeltje, er schijnen tranen door haar ogen. De familie en andere omstanders pakken de foto en wijzen er vrolijk naar en dan naar het meisje. Ik pak de foto terug en maak duidelijk dat het HAAR foto is. “Ammussegenallo” (dankuwel), stamelt ze met de foto in haar hand en haar moeder maant haar dat nog eens te zeggen, want ze had het niet gehoord. Ik pak haar koppie beet en zeg “minum aidol” (geen dank).
Dit meiske moet toch eens naar school.

Wat zijn we toch naief. In een vorig blog schreven we dat het hier best gesteld was met de informatievoorziening. Hoe kunnen we dat denken als we tevens vermelden dat de boel onder partijcontrole staat. Gisteren hebben we iemand ontmoet die durfde uit te spreken dat er regelmatig sites en ook TV zenders worden geblokt. En we waren toch ook op de hoogte van het rapport van Human Rights Watch over de slechte situatie van onafhankelijke journalisten en andere openlijke tegenstanders van het regime? Dus hoe kunnen we ons dan zo laten inpakken door de schijn? Waarschijnlijk op dezelfde manier waarop velen hier worden ingepakt: als je maar vaak genoeg hoort hoe goed de regering, de partij voor het land is, ga je er in geloven. De Melesverering is zorgvuldig geregisseerd. De huidige premier is een zwakke figuur, een stroman, uit het zuiden. Er zijn anderen van de oorspronkelijke bevolking van Tigray (uit het noorden) die werkelijk aan de touwtjes trekken. De partij heeft overal ogen en oren (veel geld voor “Intelligence”) en we wisten al dat alle openbare functies met enige macht alleen via partijlidmaatschap verkrijgbaar waren. Gevoegd bij de vele mannetjes met Kalasjnikovs die je overal tegen komt is het dus niet zo’n wonder dat je zelden iets negatiefs over de partij hoort. Zou in ons land het gewone dagrooster met 40% kunnen worden ingekrompen opdat iedereen naar de partijbijeenkomst kan gaan?? Volgens onze onverschrokken zegsman (“Wat kunnen ze doen? Me in de gevangenis stoppen? Hebben ze al 4x gedaan. Ze kunnen echt niet alle tegenstanders van het regime laten verdwijnen.”) stikt het van de corruptie op partijbasis. (“Its corruptive as Nigeria.”) “Er is geen democratie, in heel Afrika niet trouwens, behalve misschien in Zuid Afrika, maar daar hebben ze moeite met handhaving. We liggen hier 200 jaar achter op Europa. Meles is 21 aan het bewind geweest. Er is geen parlementaire oppositie. Hoezo democratie?
Het probleem van fundamentalistische moslims is aanvankelijk bewust door Meles aangegrepen om financiële steun uit de VS te krijgen, maar dat is niet gebruikt voor de bestrijding ervan. Ja, later wel, toen het fundamentalisme, misschien 1% van de moslims, al goed georganiseerd was. En nu wordt de democratie geweld aangedaan door ervoor te zorgen dat deze fundamentalisten niet verkiesbaar zijn. Waardoor ze dus nog fanatieker worden. “ We weten dat er een demonstratie is geweest in een sterk moslim dominant gebied tegen de obstructie van fundamentalistische kandidaten voor de komende (plaatselijke) verkiezingen. Vijftien demonstranten zijn in het gevang gezet. Wat weer nieuwe oproer teweegbracht, enz. “Die mooie economische groeicijfers zijn fake. Waar is nu 12% groei? Als je daar de inflatie tegen afzet is er van groei helemaal geen sprake, integendeel!” Hij is econoom en heeft oa in Frankrijk gestudeerd en in Addis gedoceerd. Maar hij is eruit gestapt en beheert nu het familie erfgoed. Is van rijke komaf en heeft inkomen uit vruchtbare grond. En kan zich dus onafhankelijk maken. Misschien overdrijft hij hier en daar als verklaard tegenstander van het regime, maar ook wij weten dat het niet goed kan zijn als je alleen maar bij de Overheid kan werken als (één)partijganger.

We zaten naast onze zegsman voorin de bus op een loeiheet motorblok van Korem naar Sekota. Natuurlijk nauwelijks ventilatie. Helemaal niet zo’n slechte, maar wel onverharde weg en door de bergen met haarspeldbochten en forse stijgingen en dalingen. Voor de volgeladen bus een rit van 3,5 uur over 100 km. Na een nacht in een kleine vieze kamer zonder WC/douche of water in het beste hotel van Korem. Bed zonder bugs gelukkig. En na een dag vol van pech en wachten, wachten, wachten. Terwijl die zo voorspoedig begon…

In Korem ontdekten we, na een heel snelle reis in verschillende voertuigen, te zijn bestolen. Het moest eerder gebeurd zijn, in Alamata, waar we in een mêlee van druk doende mannetjes rond de overstap een ogenblik een deel van onze bagage uit het zicht hadden…en ja, stom natuurlijk om de portemonnee en de kleine camera van het College op een te bereikbare plek te hebben…
In de portemonnee zat maar 400 birr, maar oa ook Robs residence permit en een pinpas. Dus moesten we naar de politie. Rob dus, José rond 12 uur op een terrasje aan de weg achterlatend.
Gelukkig betreft het het zelfde politiecorps als van de vermoedelijke plaats delict, anders kan je wellicht weer teruggestuurd worden voor de aangifte. Vriendelijke, gebrekkig Engels sprekende politiemeneer schrijft in een Groot Boek wat er allemaal is gestolen. Ook Robs naam, eerst in het Amhaars, min of meer zoals uitgesproken, daarna, met de VSO identiteitskaart erbij in Latijnse letters. Geheel correct. Tijd van aangifte erbij en nog zo wat.
Om half één werd Rob verzocht om om twee uur maar weer eens terug te komen, want dan zou de bevoegde officier voor PV’s er wel zijn. Dus 1,5 uur later weer op het bureau. Daar was inderdaad een politiemeneer met strepen aanwezig die nog minder Engels sprak. Duidelijk weten te maken ’s ochtends al voor aangifte te zijn geweest en dat er in het Grote Boek geschreven was door iemand anders. Nee, dat was niet mogelijk, want de strepenman had de hele dag nog niet in het Grote Boek geschreven. (Best mogelijk, dacht Rob, er lopen hier wel 10 mensen rond die helemaal niets lijken te doen de hele dag.) De strepenman liet zich overtuigen toch maar in het Grote Boek te kijken. En daar stond inderdaad…niets in! Ander Groot Boek misschien? Rob had toch echt zien schrijven. Nee, dat kan niet. “U bent hier hedenochtend niet geweest.” En niemand van de overige aanwezigen herkende Rob. Nieuwe shift. Wanhoop nabij herinnerde Rob zich onderweg een van die ochtend bekende politieman te hebben gezien. “Zal ik die halen?” Nee, niet doen, blijf maar lekker zitten. “Hoe ziet die eruit? Zwart of niet zo zwart?” “Nou, zwart.” “Ja, dat zijn we allemaal. Maar zoals ik of zoals hij (collega)?” Enfin, ze kwamen eruit en de betreffende agent werd gebeld. Hij zou meteen komen. En ja, hij herinnerde zich de aangifte! Pfoei, zweet weggeveegd.
Tien minuten later kwam de agent, sloeg het Grote Boek achterste voren open en…jawel, daar stond alles. Hij had natuurlijk niet op de officiële plek mogen schrijven…
De gestreepte begon de aangifte opnieuw te noteren op een kladblaadje. Want ja, eerst moest alles in het Amhaars worden vertaald. Daarna pas alles in het Grote Boek. Waarbij nog veel meer irrelevante vragen werden gesteld: Getrouwd? Beroep? Religie? Alles zeer oncontroversieel beantwoord, want je weet maar nooit. Elk detail werd opnieuw gevraagd, tot spellens toe, terwijl het meeste ook op de VSO card stond.
Ineens: “Paspoort is verlopen!” “Wat?” Nee hoor, gewend aan misverstanden wees Rob rustig op een datum in de verre toekomst die met het paspoort niets te maken hadden, maar de gestreepte tevreden stelde.
Toen alles was genoteerd in het Grote Boek, inclusief de vier belangrijkste gestolen items, kon er een officieel papier worden opgemaakt. Dat zou op de computer gaan, om uitgeprint te kunnen worden. Maar daar kon de gestreepte niet mee werken, dus was er een daartoe opgeleide (civiele) typiste voor nodig waar hij met zijn kladpapier (!) heenging.
Rond vier uur was het officiële papier klaar en hoewel telefonisch aan de Dean was beloofd om ervoor te zorgen dat we die dag nog veilig in Sekota zouden aankomen heeft geen enkele politiemeneer of mevrouw (want die waren er ook voornamelijk aan het nietsen) daar ook maar enige moeite voor gedaan.
De bus naar Sekota was allang gepasseerd. Er zou misschien ’s avonds om een uur of acht nog wel een vrachtauto gaan. Nee, bedankt. Hoewel Rob nog graag dezelfde dag in Sekota wilde aankomen wist José allang dat we maar in Korem moesten overnachten. Hetgeen geschiedde.


Het is niet echt heel fijn om naast een gruwelijk stinkende en fanatiek chat kauwende chauffeur te zitten, die meer op zijn stuur zit mee te trommelen op keiharde muziek dan dat hij het vasthoudt. Of naast een chauffeur die de vele haarspeldbochten consequent neemt met een hand aan het stuur en een hand aan zijn telefoon. Of in een minibusje met 17 volwassenen, 1 baby en een enorme berg bagage. Liever geen ramen open, want men houdt hier niet zo van “tocht”. Of zwerende (schurft) koppies, hoestende en snotterende of gewoon kotsende medepassagiers op de een of andere manier moeten zien te ontwijken, opgepropt als we zitten. En onderweg met enige regelmaat gekantelde vrachtwagens of uitgebrande minibusjes - als lichtend voorbeeld van wat er allemaal nog meer kan gebeuren – te zien; ook niet zo fijn. En dan heb ik het natuurlijk niet over de vlooien, waar elke vorm van openbaar vervoer van vergeven is. Maar verder valt het allemaal goed te doen, dat reizen.

En we hebben heerlijk gezwommen in Lake Hayke! Een blauw , diep meer, bilharzia- vrij. De zwemtalentjes uit de streek oefenen er. Een prachtige omgeving ook, groen en vruchtbaar en uitbundig bebouwd met bananenpalmen, mango- , sinaasappel- en avocadobomen, kool- bieten-sla- “ons” soort spinazie-velden. Heerlijk om daar te wandelen. En natuurlijk is er ook vis in overvloed. En dan zijn er ook vogels in overvloed. Watervogels en ook talloze landvogels die van de rijke bloemen- en zadenwereld snoepen. Wie helpt ons aan de namen van alle vogels op de foto’s? Sommige kennen we nog niet. José is, mede door een fikse kou, vier dagen niet naar “boven”, naar het stadje geweest. Gewoon wat liggen luieren in een (potverdrie alweer vlooien)ligstoel, af en toe even zwemmen voor zover de kou het toelaat. En lezen natuurlijk. Veel lezen. En schrijven. En dan weer even een dutje doen in onze tukul. Of even de WC opzoeken. En elke avond vis eten, variërend van grote gegrilde (feitelijk in zijn geheel gefrituurde) vissen tot vissoep. Heerlijk!
We hebben trouwens weer wat nieuwe dingen leren bestellen: sils: scherpe saus van tomaten en uien (sils timatim) of met ei (sils onkulal), geserveerd met brood als ontbijt , maar ook als spaghettisaus. Kitfo: ja, misschien stom, maar het is zo lekker! Rauw gehakt vlees wat een beetje warm is gemaakt met boter en beurbeurre. En minchet abesh, rul gebakken heel klein gesneden vlees in een pittige saus met een gekookt eitje erin. We hebben al die dingen al ooit gegeten, nl tijdens de ICT training bij aankomst in Addis jl september, maar nu herkennen we het pas weer. De Ethiopische keuken wordt voor ons een steeds aantrekkelijker culinair avontuur!
Oja, dubbel gestookte araki: ook lekker!

En we bezochten Sheena, een tough (70+) lady volunteer uit de buurt van Glasgow, in Kemisse. Een stadje vol chat kauwende mannen – het is géén gezicht; die kerels die allemaal met een struik van die blaadjes in plastic verpakt, zoiets als bij ons een bos bloemen, rondstappen en neerstrijken met vrienden in een buna bet om daar al plukkend en kauwend langzaamaan stoned te worden. Men zegt dat je er opgewekt en energiek van wordt, maar bij veelvuldig gebruik neerslachtig en lethargisch. Moslims domineren hier en mogelijk ligt er een relatie tussen het chatgebruik en het verbod op alcohol. Sheena nam ons mee naar haar College, waarnaast ook een geheel, nogal megalomaan , nieuw College verrezen is ( alle Colleges worden hier onder dezelfde architectuur gebouwd) en we hadden met elkaar een genoeglijke namiddag en avond met lekker eten, een borrel en goeie gesprekken. Fijn!

Tja, wat is verder nog vermeldenswaard?
Misschien de talloze “disabled” people, die op de immense markt in Hayke afkomen. Een man met plastic kunstbenen, een met een enorme bochel op z’n borst, een die zich alleen kronkelend over de grond kan bewegen. ’t Went niet echt.
Of de plastic troep uit China. Zelfs “Nikes” van plastic ( kwaliteit waterschoenen). De meeste kleding hier, als het niet traditioneel is, komt uit China. En dat zie je aan de vele shirtjes, vesten en broeken met” abibas” of ”abibs” erop. Niemand die er hier moeilijk over doet.
De lol van mensen als we ons ontzet tonen over het geweld en de onverschilligheid tav (het lijden van) dieren.
En sowieso de dieren. Van vlo, vlieg en mug, via rat, kip, haan, schaap en geit naar het grotere werk. De koeien en enorme ossen en de dragers: de ezels en de kamelen. Overal zijn ze. Maar de ratten waren na vijf nachten in onze tukul zo brutaal geworden dat ze er zowel in geslaagd zijn een vuilniszakje met geringe inhoud wat José aan de binnenkant van de tukul had opgehangen, door de bamboespanten heen te trekken, als de plastic zak met o.a. etenswaren die Rob aan de middenpaal had getakeld, te bereiken en deels te plunderen. Geen houden aan! En een nachtelijke herrie van die beesten!

En toen waren we weer thuis met het gevoel maandenlang weg te zijn geweest. Daar was alweer een geit geslacht. Vanaf 11 maart is het nl. Fassika, de 55 durende vastenperiode voor Pasen, waarin geen dierlijke producten genuttigd worden. Dat wordt vóór die tijd dus nog even flink doorkanen van die geit! In ieder geval werden wij weer eens onthaald op een verrukkelijke kai wat en een ouderwetse buna ceremony!

De ELIC conferentie. English Language Improvement Centre.
Daarvoor waren we immers in eerste instantie op stap gegaan.
Het is de bedoeling dat op alle Teachers Colleges en Universiteiten in het land dergelijke centra komen. Op mijn College is er zojuist één gestart, niet in de laatste plaats omdat ik daar achterheen heb gezeten. Nou ja, er is een begin. Er is een coördinator (één van de Teachers English is gewoon aangewezen) en er zijn door hem materialen gehaald, maar er is geen lokaal. We doen het zolang in het HDP lokaal totdat we naar het nieuwe gebouw kunnen verhuizen. “Het” is wat debating en role playing op een zeer laag niveau. Vooral om het actief spreken en luisteren te bevorderen. Is in tien voorgaande jaren nog nooit gebeurd. Met de coördinator , die geen uren heeft meegekregen, maar die wel gemotiveerd is en waar ik heel plezierig als advisor mee samenwerk, en met José naar Debre Birhan voor de conferentie.
En een heel goede conferentie! Georganiseerd door mijn VSO collega Katy voor het Regional Educational Bureau. De ervaringen en ideeën van een stuk of 8 ELICS werden uitgewisseld en er was enorm veel praktijk. Van gekke spelletjes om te gebruiken tot story telling en op het basisschool curriculum aansluitende activiteiten om Engels actief te gebruiken. Voor het eerst in Ethiopie power points gezien die NIET opgebouwd waren uit bullet points (op die van Hans tijdens ICT na). In die zin inhoudelijk en qua activiteiten een voorbeeld van een goede conferentie.
Maar ja, merendeels gevuld, geleid, gefaciliteerd door VSO en Peace Corps (VS) volunteers/advisors. Er was wel enthousiaste deelname van de Ethiopische coordinators/counter parts. En dan was er nog verschil tussen VSO en Peace Corps. Onze indruk is dat de laatsten meer uit zijn op “running the show” dan op duurzaamheid van de centra NA vertrek.
En er zijn enorme problemen om hoe goed, leuk, aantrekkelijk en leerzaam de activiteiten in de ELICS ook zijn, studenten binnen te krijgen. Op één college ging het binnen 6 maanden zelfs van 200 naar 0 deelnemers….Dan loopt het bij ons nog goed: we hebben er 7 over van de 23. Maar we zijn net pas begonnen met horten en stoten en uitvallende sessies als gevolg van programma wijzigingen, examens, practicums, conferenties, noem maar op. Het is belangrijk te weten dat studenten meestal al een overvol programma hebben (logisch, alles moet in een jaar van 8 maanden worden gepropt ), planningen voortdurend wijzigen, thuis geholpen moet worden of als je niet thuis bent er geld moet worden verdiend voor de huur en voedsel. (Een uitwonende student krijgt 250 birr per maand - ongeveer 13 Euro.) Alleen de hoogst gemotiveerden komen en dan nog….
Waarom moet Engels eigenlijk zo nodig verbeterd worden voor alle studenten? Omdat het de instructietaal is vanaf groep 5. Omdat het niveau van zowel docenten, studenten als leerlingen echter zo enorm laag is, snapt dus niemand de lessen Engels, biologie, aardrijkskunde, enzovoorts, als die in het Engels worden gegeven. Dat gebeurt dus niet. Wel in het Amhaars. (Ook dan is begrip niet echt de bedoeling – kunnen herhalen/onthouden is belangrijkst.)
Het niveau van de studenten van het language department (!), zij dus die Engels gaan geven op een basisschool (de enigen vooralsnog die bij ons ELIC komen) is zo laag dat het spelen van een klant in een schoenenwinkel al een hele toer is. Uitspraak: geen Engels. Een grammaticale zin maken: gaat nauwelijks. Verleden tijd? Hoezo?
In een gesprek met een paar ELIC/HDP collega’s kwamen we ook al snel tot de conclusie dat Engels als instructietaal beter kan worden afgeschaft. Het resultaat van 12 jaar Engelse les en instructie is o verschrikkelijk dat het weggegooid geld en moeite is. Eerst maar eens een hele tijd Engels als vak (keuze of verplicht is nog een vraag). En als verplicht vak om op de Univ te komen.
Enfin, wat doen we hier dan? En het is wonderlijk dat een paar ferenji hier in een gesprek even dit probleem voor Ethiopië oplossen.