Attitude

We twijfelen regelmatig aan het “nut” van onze aanwezigheid hier. O zeker, onze directe omgeving profiteert ervan. Onze yardgenoten, buren, straatgenoten. Ze pikken heel wat mee. Niet alleen spullen die we met enige regelmaat vooral aan kinderen uitdelen, maar ook de (soort) aandacht die ze krijgen, de andere manier waarop we met elkaar omgaan, het blote feit dat we Ferenji zijn. Het draagt allemaal bij aan ervaring die een iets wijdere blik op de wereld helpt scheppen. Het is moeilijk om de impact van mijn (Robs) werk in te schatten. In de eerste plaats omdat het een bijdrage is aan een systematische langere termijn verandering, in de tweede plaats omdat ik maar vier kandidaten heb en twee tutors. Inmiddels heb ik voor andere werkzaamheden al met heel wat meer collega’s op het College gewerkt, maar in de meeste gevallen zijn veranderingen nauwelijks of niet (direct) te constateren. Wat wil je ook, als “sharing skills” heel vaak neerkomt op gewoon doen, zonder directe vooropgezette bedoeling om iets te “delen”. Een voorbeeld daarvan deed zich gisteren voor met betrekking tot de heersende werkcultuur.
Ik had iemand nodig die mijn in het Amhaars vertaalde Engelse tekst, nog handgeschreven, voor me wilde uittypen als word-bestand. Ik liep dus naar het kantoor van de ondersteuners om iemand daarvoor te vinden. Alle medewerkers stonden of zaten buiten te kletsen. Ik benaderde Tefle, die veel met me praat en die in van alles geïnteresseerd is en vroeg hem of hij dit voor me kon doen. Hij antwoordde dat ik moest wachten tot er een leidinggevende zou komen die kon bepalen wie dit moest doen en om dan die order te geven. Of dit dan alleen per order kon worden gedaan, was mijn vraag. Ja, dat was het geval. Maar aarzelend voegde hij eraan toe wanneer het klaar moest zijn. Komende week was OK, er was geen haast bij. Hij nam me het papier uit de hand en liep naar zijn bureau. “Is straks om twee uur ook goed?” “Perfect,” antwoordde ik. “I like this way of working better, but it is not common here,”zei hij, zijn aanvankelijke aarzeling verklarend. “Oh yes, I know, but I think taking up responsibilities without any order can be very satisfying.” “Yes, I think it is better.” Hij startte zijn computer op. Ruim voor twee uur stond het bestand op mijn memory stick. Hij gaf me de stick: “It was no work.”
Onderwijskundig gezien is “sharing skills” een manke doelstelling. Het gaat immers altijd om een combinatie van skills, knowledge, comprehension en attitude ofwel houding. Wie skills er apart uit prutst slaat al gauw aan het drillen en is wel erg behaviouristisch bezig. Hier doet men dat in het algemeen niet. Men prutst de knowledge eruit en stelt die centraal. Skills zijn vooral voor doevakken als gym en arts. Zo verandert hier de teacher centered education in content centered education met active learning methods als methodiek. Niet zoals dat bedoeld is nee. Maar wat wil je als elke les voorzien moet worden (= regel!) van SMART doelen (Specifiek, MEETBAAR, Acceptabel, Realistisch, TIJDGEBONDEN) die aan het eind van de les kunnen worden gecheckt? In de cursus over formative assessment die ik gaf was het een openbaring dat “observeren” een werkwoord is en “vragen stellen” vooral is bedoeld om iets te weten te komen over hoe studenten denken en leren en wat ze nodig hebben voor verdere ontwikkeling. Een openbaring, maar meer ook niet, want de volgende dag noteert iedereen weer braaf de SMARTS. De afrekencultuur is hier helaas gruwelijk doorgedrongen, op alle niveaus.
Een volgend blog meer over hoe anderen denken over mijn bijdrage hier. Die blijken heel wat minder terughoudend in hun positieve evaluatie. Een fijne opsteker voor ons vertrek.
In de persoonlijke sfeer blijft de “demand culture” lastig. Het gaat niet alleen om het vragen van geld of pennen, maar vooral de al dan niet uitgesproken verwachting dat wij geld hebben en dus zullen geven, maakt de relaties moeilijk. En hoe meer men krijgt, hoe meer men vraagt, lijkt het en dat is natuurlijk ook nog logisch. Zo is het ook allemaal begonnen, met o.a. toeristen die geven en daarmee hun geweten ontlasten. Maar sommige van onze contacten hier voelen uiteindelijk zo instrumenteel. En dat maakt ons boos en teleurgesteld. Zo verwachten zowel de buurvrouw als de buurkinderen dat wij van alles voor ze achterlaten. Buuv is minder uitgesproken, maar Tekle bleek hoogst verbaasd dat wij onze drie laptops mee terug naar Nederland zouden nemen. Hadden we die daar dan niet? En konden we trouwens niet een nieuw play station voor hem kopen, want dat vond ie zo leuk. Hij had er ooit eentje gehad, maar Sehale had die uit afgunst in de plee gegooid! Tadju meende dat ik dit weekend met haar “de stad” in moest om nieuwe schoenen en een jurk te kopen. Toen ik haar duidelijk maakte dat zij zelf geld had, dat ze daar hard voor werkte en dat ze dat dus met de buuv moest bespreken, werd ze wat bozig. Ik moest het betalen! Maar ik heb mijn geld ook niet gekregen; ik heb er ook voor gewerkt en dat maakt me onafhankelijk. Het is toch fijn als je zelf kunt bepalen wat je met je eigen geld kunt doen. Nee, dat is niet fijn. Buuv maakte me later duidelijk dat Tadju èn zoveel mogelijk wil sparen èn nieuwe kleren wil. Ja, dat willen we allemaal wel!
Een heel plezierige ervaring hadden we een dezer dagen in het plaatselijke, regionale ziekenhuis. Hoewel ik heb begrepen dat er maar één echte dokter werkzaam is – maar misschien wordt er bedoeld één chirurg – liep een noodzakelijk consult op rolletjes en waren we binnen een half uur, inclusief een lading medicatie weer buiten. De reden voor ons bezoek bevond zich op José’s scheenbeen, namelijk een flink ontstoken insectenbeet. Die beet had ze in Addis opgelopen en het lijkt alsof die daar makkelijker gaan ontsteken. Aangezien er steeds horden vliegen op zaten bedacht dokter Rob dat er een verbandje op moest. Nou moet je in Sekota niet met een zichtbaar verbandje op je lijf gaan lopen. Je wordt door deze ontzettend “tough people” bevraagd alsof je stervende bent. (Als je stervende bent word je overigens door sterke mannen op een soort ladder vastgebonden en naar het ziekenhuis gedragen, maar dit terzijde) Nou ja goed, dat verbandje was dus in meerdere opzichten een slecht idee en zo kwamen we met een grote vieze wond in het ziekenhuis. Buuv, die een van de medicatiestores beheert, riep een mannetje die ons door het hele proces heen loodste. Eerst maar eens een dossier aanmaken. Ja,: “Josie” kan nog wel in het Amhaars opgeschreven worden, maar “Henkelman” ??? Zal ik het zelf even opschrijven?, vroeg ik gedienstig. Ja, dat mocht, maar het was vervolgens weer een hele klus om dat over te schrijven op mijn patiëntenkaartje. Of ik het niet in het Amhaars kon overschrijven? Bovendien werd niet alleen mijn vaders’ maar ook mijn grootvaders’ naam gevraagd ( In Ethiopië krijgen de kinderen behalve een eigen voornaam ook de voornaam van hun vader bij wijze van achternaam en dus zijn de namen van vader en grootvader doorgaans verschillend). Twee Henkelmannen op mijn kaart bracht iedereen behoorlijk in verwarring en er was uitleg noodzakelijk. Daarna kon ik meteen aanschuiven bij een vriendelijke jonge man – geen idee wat zijn professie was want dat stond natuurlijk alleen in het Amhaars op een grote kaart op zijn bureau – in een behoorlijk schone spreekkamer waarvan de beide deuren fijn openstonden en ik dus voor iedereen zichtbaar mijn zere been mocht laten zien. De dokter of wie dan ook stelde adequate vragen, onderzocht mijn been met latex handschoenen aan, stelde de diagnose “dermatitis” en schreef me antihistaminica en antibiotica voor. Die antihistaminica moest ik 2x per etmaal innemen, dus het leek me wel verstandig om dat ‘s avonds en ‘s ochtends te doen. Ik heb een hele zaterdag als een levend lijk rondgelopen! Weg met die troep! De wond heelt keurig en ( ja sorry hoor) de antibiotica deel ik met Rob die ook ontstoken wondjes heeft die niet helen. Errug hè?

Over twee weken slaan we het stof van onze koffers en gaan we hier 30 kilo lichter weg: 18 kilo van onze lijven en 12 kilo van de kleding en schoeisel die we hier achterlaten voor wie geen behoorlijke draad meer aan het lijf heeft. Om het onpersoonlijk te maken en ons onze keuzes te besparen hebben we iemand die we vertrouwen en veel mensen kent en ontmoet gevraagd voor distributie te zorgen. Het is de man van het theehuis in de tuinoase. Hij heeft in 15 jaar eigenhandig een stukje land midden in Sekota omgetoverd tot een koninklijk lustoord met fruitbomen, bloesemstruiken en kruiden. Een bewonderenswaardige man die een ideaal had en daarvoor ging. Hij is liever trots en happy dan rijk, zegt ie. De waardering die hij krijgt is hem genoeg. En bovendien heeft ie als man van 50 een prachtige jonge vrouw en twee mooie kinderen, dus wat wil ie nog meer? Hij is waarschijnlijk de enige man in Sekota en misschien wel in Amhara die geen mobieltje heeft.
De fototentoonstelling hangt. In het wijkgebouw. Nu nog bezoekers. Soms wordt die ruimte gebruikt voor meetings en voor uitgifte van bepaalde papieren. Dan zijn er in ieder geval bezoekers. Maar toen ik er laatst tijdens zo’n sessie was, leken de meeste mensen wonderlijk genoeg – het grootste deel van de wanden is ermee bedekt - de foto’s niet eens op te merken. Slechts enkele mensen keken er geïnteresseerd naar en kletsten erover. Een officiële opening zou misschien helpen, maar die heb ik nog niet voor elkaar kunnen krijgen. Zoals het meeste hier zal de aandacht via mond op mond moeten groeien.
Onze yard is de laatste tijd het toneel van verhoogde kookactiviteit. Nadat eerst zakken vol granen en andere ingrediënten waren binnengesleept en vervolgens 4 kuub hout op ons deel van het plat was gedropt, begon men met vrouw en macht alles te verwerken tot dranken en spijzen en kruidenmengsels die de opmaat vormen tot de festiviteiten die na de geboorte van het derde kind plaats zullen vinden. Er kunnen 200 gasten komen, dus de vrouwen moeten voorbereid zijn. Zo zijn moeder, zussen, en verschillende hulpen dagen achtereen aan het drogen, lezen, koken, kwekken, roosteren, lachen, stampen en mengen dat het een lust is. Als daarnaast ook nog stoeten kinderen hun spel doen en de was gewassen en opgehangen wordt is het in de drie meter voor ons huis een dolle boel. We worden er horendol van, maar we kunnen tegelijkertijd niet dichter bij het (vrouwen)leven hier komen.
Voor onze buren is het ook goed dat we op 24 juni vertrokken zijn. Buuv wil haar kraamdagen misschien in “ons” bed doorbrengen

The views expressed in this blog are the authors’ own and do not necessarily reflect those of VSO.