Een blog voor onderwijsmensen en ander geïnteresse

Schoolbezoeken.

Twee medewerkers van het CTE (College of Teacher Education - PABO bij ons) begeleiden me naar een openbare school waar één van hen als leerkracht heeft gewerkt. Voorbij de entree drommen de kinderen reeds om me heen. Vooral jongens voorop, maar ook de meiden laten zich zien, vooral als ik ook foto’s ga maken en handjes ga geven. Mijn begeleiders zoeken de principal, maar die is niet te vinden. De vice principal misschien. Ook niet. Later op de dag dan maar. Middels rechtstreeks vragen aan leerkrachten komen we ook de klassen wel in. Eerst word ik naar de bibliotheek geleid. Een op dat moment verlaten ruimte die keurig opgeruimd is. De boeken in drie kasten waar de verschillende vakken op zijn aangegeven. Het valt me op dat er geen enkel leesboek voor jonge kinderen in het Amhaars, of in het Engels beschikbaar is. Alleen leerboeken. Niet zo heel veel, de rest is waarschijnlijk in gebruik in de groepen. Hoeveel kinderen de school bezoeken weet ik niet, véél. Binnen staat een rolstoel. Die blijkt van de bibliothecaris te zijn. Hij zit buiten naast zijn buitenmobiel tegen de muur. De toegang tot de bieb bestaat uit vier hoge treden. Ik vraag hem hoe hij die opkomt. Kruipend op zijn armen dus. Hij mimet het voor.
We gaan naar grade 2. Juf staat voor de klas naast een kind dat hardop voorleest uit een Amhaars leer/leesboek. Ze is gekleed in een witte jas, zoals de meeste leerkrachten en heeft een rieten stok in de hand. De kinderen staan op van banken en van een kleed op de grond als ik binnenkom. Ik tel er gauw een stuk of 40. Ze zijn naar schatting 6 tot 9 jaar oud. Het voorleeskind doet een “assessment”. Oftewel, ze laat horen hoe goed ze kan lezen, hardop. Ze houdt het boek vlak voor haar gezicht. Alle kinderen moeten luisteren. Sommigen kunnen meelezen omdat ze hetzelfde boek hebben. De kinderen op het kleed hebben (nog) helemaal niets. Ze lijken pas erbij gekomen te zijn en er komen er nog een stuk 10 bij vertelt juf mijn begeleiders (ze spreekt nauwelijks Engels). De norm is 50 op deze school. Er zijn drie niveaus in de groep, maar allen luisteren naar het voorlezen door een paar kinderen voor de klas. Af en toe loopt juf naar een kind of een groepje om van hen met de stok de aandacht bij de “les” te krijgen. Zachte tikjes hoor. Kinderen slaan is verboden in E. (Op het schoolplein loopt een guard met een zweep rond. Die gebruikt hij wel hoor.) Ergens achterin de klas zie ik een jongen in een schrift schrijven. Hij heeft een eigen initiatief genomen en schrijft zinnetjes uit een boek over. Hij kan ze lezen en begrijpt ook wat er staat. Ik vind hem erg knap. Hij straalt. Rondom zijn er in de klas heel veel materialen te zien. Zozeer onder het stof dat ze lang geleden eens gebruikt moeten zijn. De foto's geven een indruk. Eenmaal gemaakt en gebruikt door studenten / leerkrachten in opleiding wachten ze in een rommelhoek. Er zijn ook knutselwerken en muziekinstrumenten in wording te zien waarvan waarschijnlijk hetzelfde gezegd kan worden. De twee aanwezige abacussen zijn een zielige versiering en de verfpotten zijn ooit gebruikt. Droog en stoffig nu. Maar de kinderen zijn attent en willen ontzettend graag een beurt op elke gesloten vraag.

Dit lokaal bevatte nog een hoop materialen, al werden ze, tenminste in mijn aanwezigheid, niet gebruikt. In de andere lokalen waar ik kwam was helemaal geen materiaal te vinden, op schriften van de kinderen en methodeboeken (ongeveer één op drie kinderen) na. Overal stond de leerkracht centraal voor het bord te oreren (lecturing noemen ze dat hier), vaak na in zijn/haar boek gekeken te hebben om te weten wat er gezegd moest worden. De enige activiteit, anders dan luisteren, waar de kinderen in werden betrokken was de gesloten vraag waarop bijna iedereen dan reikhalzend de hand op stak en naar de leerkracht zwabberde om een beurt te krijgen. Het moet de leerkrachten worden nagegeven dat ze altijd feilloos de kinderen aanwezen die het juiste antwoord gaven, waarop de hele klas dan applaudisseerde en dat de j/m beurtverdeling zeer evenwichtig was. Er waren ook leerkrachten die grapjes maakten en over het algemeen was er een respectvolle houding jegens de kinderen. Maar ja, “active learning” was ver te zoeken. En laat dat nu één van de belangrijkste onderdelen van het “Hogere Diploma Programma” zijn, waar ik de docenten op de PABO in mag opleiden! In de hoop dat dit dan zoetjesaan op de werkvloer in de scholen mag doorsijpelen. Ik denk dat er nog heel water door de Nijl moet stromen om dit voor elkaar te krijgen. De leerkrachten verdienen ook naar Ethiopische maatstaven weinig, hebben lang niet allemaal vrijwillig gekozen voor dit beroep en zijn ook niet vrijwillig op een school geplaatst. Voor velen is het een baantje dat zó wordt ingeruild voor iets anders en/of beters.
Maar niet voor iedereen. De special needs teacher van de school volgde me van het begin af aan en koos zijn momenten om mij “over te nemen “ van mijn beide begeleiders en daar te brengen waar hij mij hebben wilde: in de klassen met blinde, dove en geretardeerde kinderen van zeer verschillende leeftijd. Hij gíng voor deze jongeren en liet niet af mij het belang van opkomen voor de “disabled” te doen voelen. Hij had ook alle buitenmuurschilderingen van alle gebouwen gemaakt (zie vooral de foto’s) en gaf me overal de (vaak geheel onnodige) uitleg bij. Aan het eind van de ochtend vroeg hij of hij me een “project proposal” mocht laten zien, wat ik natuurlijk niet weigerde, hem duidelijk makend dat ik geen enkele formele positie inneem. Hij kwam met een drietal A4tjes waarin vooral de begroting prominent was: allemaal spullen die nodig waren voor de disabled. Bijna een half miljoen birr, 25.000 dollar. Ik was erg onder de indruk van de drive en het hart van deze man en beloofde hem er met de dean van de school, die mijn baas is, over zou praten, hem hopelijk geen valse verwachtingen gevend.

De tweede school is een private en de verschillen zijn groot, maar NIET in de gehanteerde didactiek en methodiek. Ook hier geen “active learning”, wel leerkrachten dicht bij het bord en kinderen die graag op gesloten vragen hun kennis willen roepen. Het verschil zit ‘m vooral in de inrichting van het schoolplein, de verzorging van de hele leeromgeving, inclusief schoonmaak, de iets kleinere groepen, de aandacht voor omgangsregels ook buiten de klas en de meer gemotiveerde leerkrachten. Op deze school bleef de headmaster (van 21 jaar!) steeds bij me, gaf zelf ook les en vroeg me om suggesties die hij in zijn eigen les onmiddellijk praktiseerde. Een beetje modellen in een andere klas leidde tot een aha bij die leerkracht. De headmaster vroeg me maar meteen om workshops op de school te komen geven. (Kon ik niet zomaar toezeggen en wil ik dan in ieder geval voor alle scholen doen.)
En…hier is geen disabled child te vinden….

Overal ter wereld is er dit verschil tussen publiek en privaat onderwijs, maar in een arm land is dat verschil zoveel significanter.

PS. We zijn echt in Sekota hoor, maar dat kan dit programma niet vinden...kan je nagaan!